Koltuk aşkı – YAVUZ DONAT

Yerel yönetimlerde etik konusunda, Avrupa Birliği ülkeleri içinde birinci sırada Almanya var.

Son sıradaki ülke ise… İspanya.

Bizim durumumuza gelince… AB ülkesi değiliz… Ama şurası gerçek:

Yerel yönetimlerde etik… Sorunumuz çok.

Siyasette etik… Yine çok sorunlu alan.

Bunlar… Türk demokrasisinin kara delikleri.

Var mı itirazı olan?

***

Almanya modeli

Almanya’da… Bütün yolsuzluklar, İçişleri Bakanlığı tarafından denetlenir.

Fakat… Belediyelerle ilgili yolsuzluk iddiaları için… İçişleri Bakanlığı’nda farklı bir yapılanma var.

Bu yapılanmanın başındaki kişi, bakanlık mensubu değildir.

Bir başsavcıdır. Evet… İçişleri Bakanlığı’nda sürekli görev yapan bir başsavcı.

***

Önemli

Yolsuzluk, rüşvet, etik dışı davranış gibi konularda Almanya, açık kapı bırakmamak için çok duyarlı… Şöyle ki:

Ülkedeki bütün kurumlar, birbirlerini denetliyorlar.

Sivil inisiyatif. Çok güçlü… Ve örgütlü.

Özellikle de kadın dernekleri.

***

İnsan kaynağı

Berlin Belediyesi’nde… Hamburg’da… Frankfurt‘ta… Belediye başkanının “Oğlu, kızı, yeğeni, gelini, damadı” çalışıyor mu?

Almanya’da bu soruyu bir belediye başkanına sorun… Size… Hani ne derler? “Aval aval” bakar.

“Bu nasıl soru?” diye.

Belediye başkanının akrabası liyakat sahibi ise… Her yerde çalışır… Bankada… Özel sektörde… Bakanlıkta… Belediyede.

Ama… Sırf başkanın akrabası diye de, kimseye iş verilmez… Ne belediyede ne de başka yerde.

***

Örnek uygulama

Almanya modeline devam… Örnek alınacak bir model.

Nüfusu 50 bin altında olan bütün belediyeler, vali tarafından sürekli denetlenir.

Valilikte bir görevli, sadece belediyeleri denetleme konusuna bakar.

Nüfusu 50 binin üzerindeki belediyeler ise savcı tarafından kontrol edilir.

Belediyede bir savcı… Bütün işi bu.

***

Sistem

Almanya, sistemi iyi kurmuş. Tıkır tıkır işliyor.

Ve… Sistemde kısa devre olmuyor…

Sistem tıkanmıyor. Bakanlıkta başsavcı, belediyede savcı olunca… Sistemde kaçak olması zor.

***

Koltuk aşkı

Eğer… Bir belediye hakkında soruşturma başlarsa… Belediye başkanı görevi bırakıyor.

Hayır… Görevden alınmıyor… Kendiliğinden bırakıyor.

Soruşturma sonunda aklanırsa görevine geri dönüyor.

Uygulama çok güzel… Beğendik… Ancak…

Bize göre değil… Nedenini biliyorsunuz.

Bizde… Soruşturulan belediye yönetimleri o kadar çok ki.

Ve… İstifa diye bir kurum da yok.

Sanırsınız ki makam babasından miras kalmış… “Gitmem de gitmem.”

***

Bankamatik

Dünyanın başka bir ülkesinde böyle bir uygulama var mı? Bilmiyoruz.

Ama bizde “kurumsallaşmış” denilse yeridir.

Evinde otur… Başka işte çalış… Ama belediyeden maaş al… Aylarca… Yıllarca.

Örnek mi dediniz? O kadar çok ki.

Yakın tarihte Ankara’da bir olay yaşandı… Çankaya Belediyesi’nde… Roman gibi.

6 Mayıs 2014 ile 4 Ekim 2021 arasında… 7 yıl 5 ay boyunca… 60 kez işe gitmiş.

İçişleri Bakanlığı durumu öğrenmiş… Defalarca uyarmış… Kimin umurunda?

Sonunda… İçişleri Bakanlığı kararıyla ihraç.

Personelin… İhraçtan sonra kamuoyuna söylediği sözler… Çok önemli… “Bundan sonra Atatürk’ün memuruyum.”

Büyük Atatürk sanki kalkan.

Sanki paratoner.

Almanya’da böyle bir olay yaşansın… Ve sonra sen kendini böyle savun… Sokakta dolaşamazsın.

Unutmadan…

1. Özetle yazdık… Bilenler bilmeyenlere anlatsın.

2. İsteyen Google abiye sorsun… Uzun roman.

***

‘Devletin malı deniz’

Benim belediyem… Senin belediyen… Şu partinin veya bu partinin belediyesi… Fark etmiyor.

Bankamatik olayı, hangi belediyede olursa olsun rezillik… Rezilliğin daniskası.

Almanya’da olsa… Kıyametler kopar.

Belediyeden… Bankamatikten… Hesap sorulur.

Ödenen maaşlar geri istenir.

Bizde ise… Yandaşlık… Kardaşlık… Partizanlık… Yoldaşlık… Yapanın, yaptığı yanına kâr kalır.

Öyle ya… Nasıl olsa, “Devletin malı deniz.”

***

Ve… Çin’de bir rüşvet olayı

Almanya’dan başladık, Çin’e uzanacağız…

2013… Shandong Eyaleti Vali Yardımcısı Huang Sheng, rüşvetten yargılandı.

Rakam… 2 milyon dolar.

Mahkemenin verdiği karar:

“Ömür boyu hapis.”

O tarihte Çin’deydim.

Ve bu olayı yazmıştım.

Biz kaldırdık ama… Çin’de idam cezası var.

Tam 68 suçun cezası idam.

2010’da… Çin hükümeti, hırsızlık… Tarihi eser kaçakçılığı… Sahte fatura… Çek senet sahtekârlığı… Tarihi mezar avcılığı yapanların idam edilmemesini gündeme getirdiğinde… Kamuoyu büyük tepki göstermişti.

Sakın ha! “Asalım” dediğimiz sanılmasın.

Ama… Rüşveti, yolsuzluğu, kara para aklamayı da halının altına süpürmeyelim.